Trochę o dzięciole dużym...

Długość ciała 21 - 26 cm
Rozpiętość skrzydeł 35 - 44 cm
Masa ciała 75 - 95 g

Łacińska nazwa tego ptaka to dendrocopos major. Odróżniającą cechę samca od samicy to czerwona plamka z tyłu głowy, czego samica nie ma. Dzięcioła dużego można spotkać w wszelkiego rodzaju lesie, szczególnie z sosną i świerkiem, w większych parkach miejskich. Dzięcioł duży jest najpospolitszy z dzięciołów w Polsce. Żaden dzięcioł w Polsce nie umie tak dobrze wykuć dziuple w twardym drewnie oprócz dzięcioła czarnego. Lecz, jak może to kuje dziuple w miękkim drewnie np. w osikach i olchach. Bardzo często dzięcioł ten wykuwa dziuple tuż pod hubą, co sprawia wrażenie wejściowego daszka. Wykuwaniem dziupli zajmuje się szczególnie samiec. Otwór dziupli wynosi ok 5 na 6 cm i jest położony ok. 1 do 20 m nad ziemią. Dzięcioł duży jest wielką pomocą dla sikor, muchołówek itd., dlatego, że corocznie wykuwa nową dziuple, co sprawia, że np. zeszłoroczne dziuple są użytkiem gniazda dla tych ptaków. Samica składa zazwyczaj 4 do 7 jaj, czasem nawet 8, które wysiaduje samica na zmianę z samcem przez 11 - 12 dni. Młode przebywają w dziupli mniej więcej 3 - 4 tygodnie. Później, gdy już opuszczają dziuplę, rodzice karmią jeszcze przez 10 dni. Jeden lęg w roku. Dzięcioł duży jest chętny do karmnika, oczywiście gdy będzie odpowiedni pokarm. Należałoby dać mu słoninę i kule tłuszczowe. Pokarmem dzięcioła dużego wiosną i latem to larwy owadów, mrówki, nektar, nasiona sosny i świerka (w innych rejonach także buka) a czasem małe pisklęta innych ptaków lub jaja, jesienią i zimą może się także żywić owocami i padliną. Szczególnie zimą możemy zobaczyć kuźnie dzięcioła dużego na drzewie czyli wkute szyszki w popękaną korę. Jest ptakiem uważnym i ostrożnym.

O ptakach Puszczy Białowieskiej

Puszcza Białowieska cieszy się wielkim powodzeniem wśród turystów. Nie bez powodu. Teren Puszczy Białowieskiej jest  objęty Parkiem Narodowym. Co sprawia, że leżące drzewa nie są wywożone na tartak. Z tego powodu, nie wywożenia drzew rozwijają się nowe, czasem rzadkie stworzenia. Takim stworzeniem jest chociażby zgniotek cynobrowy. Puszcza Białowieska jest rajem dla dzięciołów. Rzadkimi dzięciołami w tej Puszczy są dzięcioły trójpalczaste i białogrzbiete. Dzięcioł trójpalczasty upodobił sobie te miejsce ze względu na obfitość obumierających i martwych świerków. Ich liczebność w Puszczy Białowieskiej jest na tyle wystarczająca, żeby po kilkugodzinnym spacerze po Puszczy zobaczyć chociaż jednego z tych unikatowych gatunków. Jeśli się nie uda zobaczyć dzięcioła trójpalczastego, zobaczymy ślady żerowania. Ślady te wyglądają jak sznur małych koralików na drzewie. Różnica między biżuterią jest tylko taka, że wykonawcą jest dzięcioł trójpalczasty a nie człowiek. Natomiast koraliki to wykute czarne, małe "dziuple" wokół drzewa. Bransoletka dzięcioła trójpalczastego jest zwykle krzywa. Dzięcioł ten robi te dzieło ze względu by spijać sok z drzewa. Dzięcioł białogrzbiety polubił te miejsce dlatego, że znajduje dużo martwych, leżących i stojących drzew liściastych. Oprócz tych dzięciołów można spotkać wszystkie. Ze względu na dużą liczebność dzięciołów, wiadomo, że będzie też i dużo wykutych dziupl. Dlatego daje też dużą liczebność dziuplaków wtórnych czyli takich, które korzystają z dziupl wykutych przez inne ptaki. Takimi dziuplakami są muchołówki, różne sikory i inne gatunki. Lecz jak już wcześniej wspominałem jest dużo dziupl. Sprawiło to, że dziuple zajmują też inne ptaki nie będąc dziuplakami wtórnymi. Takie ptaki to kos, rudzik, strzyżyk i nawet pokrzywnica. Inne ptaki zajmujące te dziuple to szpaki i kowaliki. Lista ptaków drapieżnych w Puszczy to krogulec, jastrząb, myszołów, trzmielojad, orlik krzykliwy, orzełek włochaty i rzadki gadożer. Występują w Puszczy dwa pospolite tam gatunki sów - sóweczki i puszczyki. Sóweczki w Parku Narodowym są tak pospolite, że ornitolodzy przyjeżdżają specjalnie, aby zobaczyć tego ptaka. Jeśli chodzi o puszczyka. Wystarczy przyjechać tak ok. 21:00, gdy już jest ciemno, trochę cierpliwości (w moim przypadku czekałem 10 minut) i pokaże się. Można powiedzieć, że puszczyk jest największym wrogiem gryzoni. Można by jeszcze wiele, wiele wymieniać ptaków...

Gniazdo remiza

Jednym z najładniejszych gniazd ptaków w Polsce to gniazdo remiza (remiz pandulinus). Gniazdo te wymaga ogromnej pracy remiza i spełnia ważną rolę w ich życiu. Gniazdo jest zawieszone na cienkiej gałązce brzozy lub wierzby. Wysokość gniazda wynosi prawie 20 cm, średnica do 12 cm, natomiast długość tunelu ponad 10 cm. Remizy zaczynają budować gniazda już wczesną wiosną. Początkiem budowy gniazda zajmuje się samiec. Materiały do budowy to nasiona wierzby, osiki i pałki wodnej. Budowa gniazda może zająć nawet 3 tygodnie. Ciekawostką jest to, że kiedyś w niektórych rejonach Polski używano te gniazda jako zimowe kapcie dla dzieci.

Ptaki odwiedzające karmnik

1. Bogatki
2. Modraszki
3. Sosnówki
4. Sikory ubogie
5. Czarnogłówki
6. Czubatki
7. Kosy
8. Kwiczoły
9. Dzięcioł zielony
10. Dzięcioł duży
11. Jemiołuszki
12. Gile
13. Rudziki
14. Zięby
15. Grubodzioby
16. Szczygły
17. Dzwońce
18. Czyże
19. Czeczotki
20. Jery
21. Kawki
22. Wróble
23. Mazurki
24. Kowaliki
25. Sójki
26. Pokrzywnice

Jak odróżnić czarnogłówkę od sikory ubogiej?

Oczywiście najłatwiej odróżnić te ptaki po śpiewie, lecz jak odróżnimy, gdy obie sikory nie odzywają się?

1. W przeciwieństwie do sikory ubogiej, czarnogłówka ma większy śliniak.
2. Czarnogłówka posiada jasną wstawkę na lotkach II rzędu.
3. Czapeczka sikory ubogiej jest lśniąco-czarna, czarnogłówki matowoczarna.
4. Sikora uboga ma nieco mniejszą głowę niż czarnogłówka.

Główna obrona dudka przed wrogiem

Główna obrona dudka to wydzielanie padliny z gruczołów kuprowych. Wydzielina ta jest maziowata i ma nieprzyjemny zapach. Dudek wykorzystuje ją, gdy zagraża jakieś niebezpieczeństwo. Młode mają możliwość wytwarzania tej wydzieliny od 4. dnia swojego życia (jeszcze nie w pełni) a uzyskają w pełni tą padlinę ok. 2 - go tygodnia swojego życia, używać mogą do końca życia. Z tego powodu w literaturze czy od samych ludzi możemy słyszeć,  że dudki to śmierdzące ptaki, a przecież to nieprawda.

Dlaczego pójdźka jako nazwę łacińską ma Athene noctua?

W starożytnej Grecji pójdźka często gniazdowała w Akropolu* co miało znaczyć, że Atena darzyła te ptaki wielką sympatią. Atena także według wierzeń, jako posłańców wysyłała pójdźki. Stąd bierze się nazwa łacińska pójdźki - Athene noctua.
________________
akropol - punkt położony najwyżej w Atenach, mieściły tam się świątynie

2-tygodniowe wakacje w Borach Tucholskich

5 sierpnia z rana od razu zawitał kwiczoł podjadając pyszną jarzębinę. W oddali słychać było bażanta. W południe ptaków też było wiele. Sierpówka, sroka, kawki, szpaki. Ok. godz 17:00 w otulinie Parku Narodowego "Bory Tucholskie" rzucił się w oczy największy Polski dzięcioł - dzięcioł czarny. Później wśród towarzystwa jagód, borówek i przeróżnych grzybów dało się słyszeć wiele czubatek, głos nierozpoznanego drapieżnika oraz głos dzięcioła dużego. Chwilę później dzięcioł duży pokazał się wędrując spokojnie na sośnie. Pod wieczór ok. godz 19:00 nad jeziorem Charzykowskim przywitały mnie dymówki krzycząc nisko nad jeziorem, wrony siwe na drzewach, śmieszki w oddali oraz rodzina łabędzi niemych z szóstką młodych, jeszcze szarych. Późnym wieczorem na błękitnym niebie fruwało wiele oknówek i jerzyków.

6 sierpnia ok. godz 8:00 dały się zauważyć grzywacze i sierpówka. Około godziny dziewiątej wśród codziennie spotykanych ptaków nad jeziorem Charzykowskim czyli: łabędzia niemego z szóstką młodych, krzyczącej wrony siwej oraz śmieszek zobaczyłem także krzyżówki z młodym. oraz perkozy rdzawoszyje z młodym. Perkozy nurkowały co mniej więcej 30 s/1 m. Później, w południe ok. godz między 12:00 a 14:00 przyleciały bogatki i jeden grubodziób. Jak zawsze także przyleciał kwiczoł, aby zjeść swój przysmak - jarzębinę.

7 sierpnia w pobliżu Parku Narodowego ok. godz 8:00 odzywał się dzięcioł czarny, myszołow i zięba zapowiadająca deszcz. Później na świerku szukały pożywienia bogatki. Rankiem także spotkałem oknówki, srokę, grzywacza i dymówki. W południe zauważyłem kawki i wróble. Popołudniem zaskoczył mnie śmiech dzięcioła zielonego oraz krzyk sójki. Chwilę później na topoli zaobserwowałem stado szpaków (ok. 20). Co jakiś czas odzywała się krakająca wrona siwa. Około godziny 15:30 pokazały się modraszki (3).      

8 sierpnia z rana w pobliżu domu było mnóstwo ptaków (szczególnie na topoli). Grubodzioby, stado kwiczołów, szpaków, które co chwilę przylatywały do jarzębiny, mazurek na antenie, sierpówka, piegże na wierzbie oraz latające oknówki. Nad jeziorem Charzykowskim koło godziny między 9:00 a 10:00 zaobserwowałem krzyżówki z młodym, perkozy rdzawoszyje jak zawsze także wrony siwe, śmieszki, łabędź niemy z szóstką młodych oraz dymówki. Oprócz tych ptaków również były łyski i wróble. Później zobaczyłem grono modraszek (3). Wczesnym wieczorem odezwała się sójka na starej topoli. Pod koniec dnia udało mi się także spotkać srokę i kawki. Zapomniałbym wspomnieć, że w tym dniu również spostrzegłem pliszkę siwą i kopciuszka.  

Pod koniec tygodnia w piątek 9 sierpnia, późnym rankiem, spostrzegłem sierpówkę, oknówki i kopciuszka. W południe zauważyłem kawki i jerzyka. Natomiast później byłem w Parku Narodowym "Bory Tucholskie" wędrując ścieżką dydaktyczną prowadzącą do 600-letniego dębu "Bartuś". Po drodze spotkałem grubodzioby, strzyżyki, kormorany i rudzika. Słyszałem głosy kowalika, dzięcioła dużego i mysikrólików. Oprócz ptaków widziałem dwie młode sarny, ślady żerowania dzików, wygrzewające się młode jaszczurki zwinki i ryby ukleje w jeziorze Płęsno. W powietrzu tańczyło mnóstwo ważek. Wracając z lasu widziałem żerujące na ściernisku stado wron siwych. Natomiast nad ziemią zbijały się w powietrzu dymówki. Gdy wróciłem, byłem ogromnie zmęczony, ale zadowolony z tej wycieczki. Oczywiście mimo zmęczenia nie mogłem długo usiedzieć w domu, więc zebrałem się na rower nad jezioro Charzykowskie. Przy brzegu jeziora pływały beztroskie krzyżówki i łabędzie nieme. W oddali było widać pojedynczą łyskę. Na łodzi kołysały się śmieszki. W tym dniu także zauważyłem wróble, młodą modraszkę, kwiczoła na jarzębinie i nie bojącego się śpiewaka na ulicy.

10 sierpnia postanowiłem pojechać po południu w okolice Wielkopolski koło Łobżenicy do jutra dlatego obserwacje się zmieniły. Rankiem zaobserwowałem szpaki, sierpówkę, grzywacza, krakającą wronę siwą oraz sójki. W południe zdążyłem pójść jeszcze nad jezioro Charzykowskie. Zobaczyłem łabędzia niemego, krzyżówki. Oprócz ptaków nad jeziorem Charzykowskim zobaczyłem później modraszki i kwiczoła. Po drodze dojeżdżając do Wielkopolski spostrzegłem latające oknówki, srokę, kawki, wróble. gdy już dotarłem do miejsca pokazały się pliszka siwa, bociany białe, żurawie odzywające się głosem terytorialnym oraz pełno mazurków. Oprócz ptaków widziałem też sarnę.

11 sierpień: Dzisiaj obudziły mnie żurawie swoimi krzykami. Więc ubrałem się i poszedłem na poranny spacer. Na początku wędrówki zobaczyłem mnóstwo dymówek, oknówek. Później zauważyłem wśród listowiu pełno mazurków, trzy gąsiorki, czyże oraz gdy spojrzałem w prawo ujrzałem tuż przy lesie parę żurawi. Towarzyszyła mi przy obserwacjach przepiórka swym pokrzykiwaniem. Wracając ze spaceru zaobserwowałem trznadle, jednego grzywacza i dwa błotniaki stawowe przestraszające dwa, nierozpoznane siewkowce (wielkości szpaków). W oddali było słychać gwizdy wilgi. Zadowolony z obserwacji poszedłem dalej i spostrzegłem pliszki siwe oraz kopciuszki i piecuszki na słomianych balotach. Godzinę później poszedłem tą samą ścieżką i pokazały się krzyżówki z młodymi, szpak, dwa bociany białe i sroka. Oprócz ptaków widziałem także zająca szarka i sarnę. Wracając już do Charzykowych widziałem sierpówkę i łabędzia niemego.

12 sierpień: W tym dniu byłem zmęczony po wczorajszej podróży, dlatego ptaków było zbytnio mniej. Nad ranem powitały mnie sroka, stado kwiczołów, jerzyki i szpaki. Później pojechałem do lasu. W lesie zaobserwowałem dymówki pod niebem oraz jednego dzięcioła czarnego. Gdy wróciłem spostrzegłem oknówki, modraszki, krakającą wronę siwą, krzyczącą sójkę i gdy pojechałem do miasta ujrzałem kawki i gawrony. Wieczorem zdecydowałem się jeszcze pójść nad jezioro, tam zaobserwowałem 4 gatunki ptaków. Łyski, krzyżówki, łabędzie nieme i pliszka siwa.

13 sierpnia z rana gdy wyszedłem na dwór spostrzegłem sójkę, bogatkę, sierpówkę, grzywacza i samicę kapturki. Ok. godz 12:00 podczas pobytu w lesie obserwowałem dzięcioła dużego mającego szyszkę w dziobie, kopciuszka, czubatkę i kowalika. Wieczornym spacerem nad jeziorem Charzykowskim zauważyłem śmieszki na łodzi, łabędzia niemego, pojedyncze jerzyki oraz jedną krzyżówkę.

14 sierpień: Tego dnia postanowiłem iść ścieżką dydaktyczną "Łąki Józefowskie", lecz przed tą wędrówką, ranem zaobserwowałem samicę kapturki, bogatkę, piegżę i grzywacza. Ścieżką dydaktyczną "Łąki Józefowskie" zalicza się w obiekt Parku Narodowego Bory Tucholskie dlatego też jest mnóstwo atrakcji przyrodniczych. Wybrałem się na tą ścieżkę ok. godz 10:00. Na tej ścieżce naliczyłem się ok. 20 mrowisk przeróżnych gatunków mrówek. Co jakiś czas przelatywały tuż przy mnie niezliczone ważki. Idąc dalej nadepnąłem prawie na padalca. Gdy dotarłem do jeziora przy ścieżce zauważyłem kormorany na drzewie. Później kormorany wzbiły się z drzewa i poszybowały wysoko. Wszystkie kormorany wzbijające się opadały i wylądowały na wodzie. Gdy wróciłem ucztowały kwiczoły na drzewie. Wieczorem postanowiłem się wybrać nad jezioro Charzykowskie rowerem. Zobaczyłem młode pliszki siwe, śmieszki, łuski, łabędzie nieme, krzyżówki i wronę siwą. Tego dnia także zobaczyłem kawki, dzwońce i srokę 

Polska czerwona księga ptaków

LC – gatunki na razie nie zagrożone wymarciem, z różnych powodów wpisane do Czerwonej Księgi

1. Bąk
2. Bielik
3. Czapla purpurowa
4. Czeczotka
5. Hełmiatka
6. Mewa mała
7. Ohar
8. Orlik krzykliwy
9. Puszczyk mszarny
10. Puszczyk uralski
11. Rybitwa białowąsa
12. Ślepowron
13. Sóweczka
14. Wąsatka
15. Włochatka

NT – gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia

1. Dzięcioł białogrzbiety
2. Kania czarna
3. Kania ruda
4. Płochacz halny
5. Podróżniczek
6. Puchacz
7. Rybitwa białoczelna
8. Rybitwa białoskrzydła
9. Zielonka
10. Żołna

VU – gatunki wysokiego ryzyka narażone na wyginięcie

1. Bączek
2. Błotniak zbożowy
3. Dubelt
4. Dzięcioł trójpalczasty
5. Kulik wielki
6. Ostrygojad
7. Rybołów
8. Sieweczka obrożna
9. Wodniczka

EN – gatunki wysokiego ryzyka, silnie zagrożne

1. Batalion
2. Biegus zmienny
3. Brodziec pławny
4. Cietrzew
5. Orzeł przedni
6. Podgorzałka
7. Rożeniec
8. Szlachar

CR – gatunki skrajnie zagrożone

1. Bekasik
2. Dzierzba czarnoczelna
3. Dzierzba rudogłowa
4. Gadożer
5. Głuszec
6. Kraska
7. Kulon
8. Łęczak
9. Mornel
10. Nagórnik
11. Orlik grubodzioby
12. Pomurnik
13. Rybitwa czubata
14. Rybitwa popielata
15. Sokół wędrowny
16. Świstun

EXP – gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe w Polsce

1. Drop
2. Kobczyk
3. Krzyżodziób sosnowy
4. Nur czarnoszyi
5. Pustułeczka
6. Sęp płowy
7. Siewka złota
8. Strepet

31.07.2013 r.
wróble
oknówki
jerzyki
kapturki (samiec i samica)
sójka
sierpówka
pleszka
rudzik
pliszka siwa
kruk
dymówka
głos kosa